Retro-zomer: Mama, wat is een generatiekloof?

Hoewel het goedbeschouwd met deze temperaturen onverantwoord is om je zo in te spannen, waag ik er toch nog maar zo'n klassieker uit het jaar 2000 aan. Het voorspellende gehalte blijkt redelijk maar laten we eerlijk zijn, al zes jaar geleden was het verre van Rocket Science om in te zien dat de platenbazen met hun laatste projectjes bezig waren. Limp Bizkit is overigens ondertussen alweer méer dan uit en Metallica draait nog steeds stoer mee, al dan niet in covers door klassiek geschoolde Finse chellospelers. Mijn zoon speelt allang geen Pokémon meer (wie wel trouwens) maar is ondertussen wel een aankomende web-graficus. Of hij een 'topmanager' gaat worden, daarover staken de stemmen enigszins. We weten verder allemaal wat er met Napster is gebeurd. Opvolger Kazaa is net vandaag legaal geworden. Beetje mosterd na de maaltijd, maar toch weer wat centjes voor de kwijnende muziekindustrie.

Mama: Wat Is Een Generatiekloof?

We leven in turbulente tijden waarin je vastigheid slechts met een enorm vergrootglas kunt vinden. Toch zijn er bepaalde waarden die universeel blijken te zijn. Neem het verschijnsel generatiekloof . Je kunt nog zo hip en onconventioneel zijn, vroeg of laat ga je voor de bijl en kijk je hoofdschuddend naar ontwikkelingen die in jouw tijd ondenkbaar zouden zijn geweest.

Neem Metallica. Voor de niet-ingewijden: we hebben het hier over een band die zich specialiseerde in zogenaamde metalrock: snoeiharde beukende muziek die vooral tijdens concerten intens beleefd moest worden. Als je er al in slaagde je trommelvliezen heel te houden waren er altijd nog de wild headbangende fans die je moest zien te ontwijken. Een eigenzinnige band was het, waarmee je overserieuze, intellectuele kennissen met gemak kon shockeren. Zo tegen het einde van de jaren '90 begon het echter mis te gaan met Metallica. De heren werden wat ouder en voelden de aandrang om zo nu en dan eens een gevoelige ballad te spelen. De teloorgang cumuleerde vorig jaar in een tweetal concerten samen met een symfonieorkest. De resulterende cd was een enorme hit die door opvallend veel gewone mensen 'best wel goed' werd gevonden. Een onduldbare zaak, dat spreekt.

Het is hetzelfde Metallica dat kortgeleden ten strijd is getrokken tegen Napster: de op Internet zeer populaire ruilmarkt voor MP3-bestanden. Via de hechte Napster-gemeenschap kun je in een paar seconden zo'n beetje elke song vinden en in digitaal formaat downloaden. Leuk om af te spelen op je nieuwe mobiele telefoon of op je MP3-horloge. De gemeenschap is de sleutel tot het succes van Napster. Er is geen centrale database van MP3-bestanden: ze worden op het moment dat het nodig is uitgewisseld tussen de harde schijven van de aangesloten gebruikers.
De veertigers van Metallica konden dit verschijnsel niet waarderen. Grootscheepse internationale piraterij, dat is het volgens hen. Als iedereen zijn muziek gratis vanaf het internet kan halen, dan wordt er straks geen Metallica-cd meer verkocht. De heren (overigens zonder uitzondering multimiljonair) kregen al snel steun van Dr. Dré. Deze Amerikaanse rapartiest - we hoeven zijn academische titel niet al te serieus te nemen - hield zich tot voor kort bezig met het lyrisch bezingen van bende-oorlogen, drankmisbruik en het bruuskeren van vrouwen. Nu toont hij zich plotsklaps Roomser dan de paus.

Metallica kon zich uiteraard het nodige juridische geweld permitteren. Napster heeft onder druk bakzeil moeten halen en heeft ervoor gezorgd dat de songs van Metallica en Dr. Dré niet meer via hun site kunnen worden uitgewisseld.
Zonde van alle moeite. Het gaat hier om een Pyrrusoverwinning van zeer beperkte houdbaarheid. Het is de generatiekloof die ervoor zorgt dat de belegen metalrockers krampachtig vasthouden aan de oude ideeën over het verdienen van geld met muziek: eens per jaar maak je een cd, met daarop 14 nummers in een vaste volgorde, en die worden vervolgens in zogenaamde platenzaken (...) aan het publiek verkocht.

Het internet wordt nu snel een alomtegenwoordig, transparant medium. Dat leidt onherroepelijk tot nieuwe economische modellen. De huidige golf van rechtszaken zal over een paar jaar - in retrospectief - worden gezien als een stuiptrekking van een overgangsperiode.

Gelukkig zijn er al genoeg bands die niet gebukt gaan onder teveel historische ballast. Zo ondersteunt het supertrendy, zeer jeugdige Limp Bizkit het Napster-fenomeen juist van harte. In ruil daarvoor laten ze hun wereldwijde concertentournee door Napster sponsoren. Zo verdienen ze al op nieuwe manieren geld met de internetgolf . Ik moet daarbij wel eerlijk toegeven dat ik niet zeker weet hoeveel waarde Limp Bizkit aan geld hecht, getuige een van hun meest recente hits ('I did it all for the nookie ').

Wie in de boardroom tot een E-strategy wil komen, zou dus eigenlijk een aantal 16/17-jarigen moeten laten meedenken. Dat is goed voor de onthechting. Tieners worden niet geteisterd door de loodzware bagage van het verleden. Angst voor het schenden van hun privacy is bij deze leeftijdsgroep volmaakt onbekend. Ook over security maken ze zich niet druk: als je aangesloten bent bij Napster hebben letterlijk honderdduizenden soortgenoten rechtstreeks toegang tot je lokale harde schijf. Niemand die er mee zit.

Als pubers al zo anders denken, dan is het duidelijk dat een serieuze trendwatcher ook moet weten wat er in de laagste klassen van de basisschool gebeurt. Gelukkig heb ik een 7-jarige zoon die me wat dit betreft alles openbaart. Op het moment van dit schrijven is hij op zijn Nintendo Gameboy bezig met een aantal complexe Pokémon -strategieën. Door de monstertjes veel te laten leren, evolueren ze naar hogere niveaus, waardoor ze weer meer andere Pokémons kunnen verslaan. Hij heeft nu een dreamteam van 11 monstertjes opgelijnd, maar hij laat er zonder aarzelen één vallen als zich een nieuwe aandient waarmee hij nog meer munten en macht kan vergaren. Ik weet niet precies hoe de toekomst van mijn zoon eruit zal zien, maar volgens mij schuilt er een topmanager in hem.